Unix là gì?
Unix – hay còn được viết là UNIX, (tên thương hiệu chính thức) – là một hệ điều hành đa người dùng có tính linh hoạt và khả năng thích ứng cao. Được phát triển lần đầu tiên vào những năm 1970, Unix là một trong những hệ điều hành đầu tiên được viết trên ngôn ngữ lập trình C.
Unix hoạt động như thế nào và tại sao Unix lại quan trọng?
Unix sở hữu một hệ khái niệm khiến cho hệ điều hành này trở nên độc đáo. Ví dụ, Unix sử dụng văn bản dạng đơn giản để lưu trữ dữ liệu. Unix cũng sử dụng các hệ thống tệp phân cấp, tương tác với các thiết bị và một số kiểu giao tiếp liên quá trình (IPC) nhất định.
Người dùng Unix có thể liên kết các tool phần mềm và chương trình nhỏ lẻ với nhau thông qua trình thông dịch command-line và bằng cách sử dụng các pipe. Trình thông dịch command-line là một chương trình ở cấp độ người dùng, các lệnh bổ sung là các chương trình riêng biệt. Người dùng có thể lựa chọn shell hoặc viết shell của riêng mình và thêm các lệnh mới mà không cần thay đổi shell vì shell sử dụng cùng loại ngôn ngữ cho các lệnh tương tác khi tạo script. Hệ điều hành Unix gồm có kernel – trình điều khiển chính cung cấp các service để khởi động và kết thúc chương trình. Kernel cũng xử lý các tác vụ cấp thấp, chẳng hạn như xử lý hệ thống tệp/file system và ngăn xung đột khi các chương trình cố gắng truy cập cùng một tài nguyên.
Các khái niệm trong Unix có sức ảnh hưởng bởi nhiều lý do. Unix là có tác động thúc đẩy tích cực sự phát triển của Internet, cũng như biến đổi điện toán thành trung tâm mạng internet. Unix coi tất cả các kiểu tệp là các byte array đơn giản, đưa ra một mô hình tệp đơn giản hơn so với các hệ điều hành khác.
Unix cũng nổi tiếng nhờ hệ thống tệp phân cấp với các thư mục con được lồng tùy ý; trước đây, các hệ điều hành chỉ có thể chia một thiết bị lưu trữ theo khu vực ở một số mức cố định. Các nhà phát triển Unix là những người có công trong việc đưa module hóa và tính năng tái sử dụng vào công nghệ phần mềm trong thực tế sử dụng và thúc đẩy các cải tiến tool phần mềm. Họ cũng tạo ra các quy tắc “ứng xử” trong phát triển phần mềm, đặt ra triết lý Unix – tác động đến cộng đồng CNTT.
Các hệ thống Unix-like nguồn mở và miễn phí
Unix đã phát triển dưới dạng một sản phẩm phần mềm miễn phí, với nhiều phần mở rộng và các ý tưởng mới được bổ sung qua nhiều phiên bản Unix từ các công ty, trường đại học và cá nhân khác nhau.
Unix trở thành HĐH mở hay HĐH tiêu chuẩn đầu tiên có thể được cải thiện hoặc cải tiến bởi bất kỳ người nào. Một phần vì đây không phải là hệ điều hành độc quyền thuộc sở hữu của bất kỳ công ty máy tính hàng đầu nào, một phần vì nó được viết bằng ngôn ngữ tiêu chuẩn và một phần khác nữa là HĐH này cũng sở hữu rất nhiều ý tưởng nổi tiếng.
Một giao diện kết hợp từ ngôn ngữ C và shell – user command – từ các phiên bản khác nhau của Unix đã được chuẩn hóa dưới sự bảo trợ của IEEE là Giao diện hệ điều hành di động – Portable Operating System Interface (POSIX). Đổi lại, các giao diện POSIX đã được thiết lập trong X/Open Programming Guide 4.2. Các giao diện này còn được gọi là Single UNIX Specification và, trong phiên bản gần đây nhất, là UNIX 03.
Các hệ thống tương tự Unix/Unix-like
Không có một định nghĩa thật sự chính xác về Unix-like, nhưng thuật ngữ này sử dụng để chỉ một hệ điều hành hoạt động tương tự như Unix. Đó có thể là các thành phần nguồn mở và miễn phí của Unix.
Một số nhà phát triển phần mềm cho rằng có ba loại hệ thống Unix-like. Các hệ thống Unix-like có mối liên hệ với Bell Labs – sau này là AT & T – codebase, như các hệ thống BSD – được các nhà nghiên cứu của Đại học California, Berkeley nghiên cứu vào cuối những năm 70 và đầu thập niên 80. Các hệ thống Unix-like cũng được phép sử dụng tên Unix.
Các hệ thống tương tự với chức năng của Unix, như Linux và Minix, hoạt động tương tự như các tính năng kỹ thuật của Unix. Ví dụ, họ phải có một chương trình quản lý các phiên đăng nhập và command-line.
Các câu lệnh Unix thông dụng
Is: List các file trong thư mục
rm: xóa file trong thư mục
mv: chuyển file đến 1 vị trí khác
cat: trình bày nội dung 1 file
rmdir: xóa 1 thư mục hoặc thư mục con
mkdir: tạo 1 thư mục hoặc thư mục con
pwd: hiện tên của thư mục hiện tại
telnet: kết nối tới máy tính từ xa
who: hiển thị người dùng đã đăng nhập vào hệ thống