Theo thống kê của Sở GD&ĐT Hà Nội, năm 2016, lượng thí sinh thi vào lớp 10 không quá đông, nhưng toàn thành phố sẽ có khoảng 20.000 học sinh phải vào học tại các trường THPT ngoài công lập.
Nguyên nhân của tình trạng này là do các trường công lập tổ chức lớp học với sĩ số giảm so với các năm trước, vì vậy chỉ tiêu tuyển sinh cũng phải cắt giảm theo. Trường công giảm chỉ tiêu khiến cho cuộc chạy đua vào lớp 10 thêm quyết liệt và có tính cạnh tranh cao. Để nâng cao cơ hội trúng tuyển vào các trường công lập thì thí sinh và phụ huynh cần cân nhắc kỹ trong việc chọn trường.
Trước đây, sĩ số mỗi lớp tại các trường công lập khoảng trên dưới 50 em học sinh, nhưng bắt đầu từ năm 2016 con số này ít đi đáng kể sao cho đúng chuẩn. Các trường công phải nâng cao chất lượng giáo dục nhằm đảm bảo tất cả các em học sinh đều nhận được sự quan tâm của các giáo viên. Đây là một tín hiệu đáng mừng trong việc đổi mới giáo dục. Tuy nhiên, hệ lụy của nó chính là nhiều em học sinh sẽ bị đẩy ra và phải vào học tại các trường ngoài công lập.
Theo dữ liệu của Sở GD&ĐT Hà Nội năm học 2016 – 2017 toàn thành phố có khoảng 81.500 học sinh sẽ tốt nghiệp THCS. Chỉ tiêu vào các trường THPT là 67.500 học sinh, thấp hơn so với mức 72.110 học sinh năm 2015. Trong đó:
Theo chỉ đạo của Sở GD&ĐT, năm nay, thành phố Hà Nội tiếp tục tuyển sinh vào lớp 10 theo phương án thi tuyển kết hợp với xét tuyển cho các thí sinh. Toàn thành phố vẫn sẽ có 12 khu vực tuyển sinh được phân theo địa giới hành chính. Học sinh muốn thay đổi khu vực tuyển sinh thì phải làm đơn xin đổi khu vực. Đối với các trường THPT chuyên như THPT Chu Văn An, THPT Sơn Tây được phép tuyển sinh học sinh vào 10 trên địa bàn toàn thành phố, không phân biệt khu vực tuyển sinh.
Trong đợt xét tuyển, mỗi học sinh được đăng ký nguyện vọng vào 2 trường THPT công lập, ngoài ra các em có thể đăng ký thêm nguyện vọng vào các trường chuyên và lớp chuyên thuộc các trường THPT chuyên Hà Nội-Amsterdam, THPT chuyên Nguyễn Huệ, THPT Chu Văn An, THPT Sơn Tây.
Hầu hết các bậc phụ huynh đều tỏ ra lo lắng trước tình trạng này, bởi nếu phải học ở trường tư thục thì chi phí học tập sẽ bị đội lên khá nhiều. Thêm vào đó chất lượng đào tạo ở các trường tư thục không đồng đều và không được kiểm soát chặt chẽ như ở các trường công lập. Nhiều trường cơ sở vật chất không được đầu tư đúng mức phải đi thuê địa điểm phòng học, không có phòng chức năng, trình độ giáo viên còn hạn chế cũng khiến nhiều phụ huynh e ngại.
Chính vì thế, kỳ thi vào lớp 10 năm nay sẽ vô cùng căng thẳng. Để con em có thể được vào học trường công thì phụ huynh và thí sinh cần cân nhắc kỹ lưỡng trong việc chọn trường. Về phía các cơ quan chức năng cũng sẽ có những chế tài hỗ trợ chi phí đào tạo nhằm giảm mức học phí tại các trường tư và nâng cao tính bình đẳng cho các em học sinh trên địa bàn thành phố.