Câu 1 (trang 116 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong hai bài thơ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê ( Hạ Tri Chương) và bài thơ Trở lại An Nhơn (Chế Lan Viên):
– Điểm giống nhau: Cả hai người đều rời quê hương ra đi lúc còn trẻ và trở về lúc tuổi đã cao.
– Khi trở về về, cả hai đều trở thành “người xa lạ” trên chính nơi mình đã sinh ra.
+ Hạ Tri Chương viết: Hỏi rằng: Khách ở nơi nào lại chơi? Vì không còn ai nhận ra mình cả.
+ Chế Lan Viên viết: Chẳng lẽ thăm quê lại hỏi người, vì quê hương đã biến đổi quá nhiều sau chiến tranh, không còn cảnh cũ, người xưa nữa.
Câu 2 (trang 116 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Học cũng có ích như trồng cây, mùa xuân được hoa, mùa thu được quả. Trong câu văn này, mùa xuân và mùa thu là những hình ảnh ẩn dụ. Mùa xuân, mùa thu ở đây chỉ các giai đoạn khác nhau: ban đầu là lúc đơm hoa, cùng với thời gian sẽ thu hoạch được nhiều quả ngọt. Chuyện học hành cũng vậy, cùng với sự chăm chỉ tích lũy kiến thức chúng ta sẽ dần tiến bộ và rồi sẽ thành công.
Câu 3 (trang 116 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
So sánh
– Giống nhau: Cùng viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
– Khác nhau:
+ Bài thơ của Hồ Xuân Hương dùng nhiều từ ngữ trong ngôn ngữ hàng ngày (tiếng gà, văng vẳng, mõ thảm, chuông sầu, những tiếng rền rĩ, khắp mọi chòm…) kể cả những chữ rất khó dùng (cớ sao om, duyên mõm mòm, già tom).
+ Trong bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan lại dùng nhiều từ Hán Việt: hoàng hôn, ngư ông, viễn phố, mục tử, cô thôn, lữ thứ, hàn ôn,..Nhiều từ ngữ mang tính ước lệ, được dùng nhiều trong thơ cổ.
→ Tạo nên sự khác biệt về phong cách giữa hai nhà thơ:
– Hồ Xuân Hương có phong cách gần gũi với đám đông, tuy có mang tâm trạng xót xa nhưng vẫn có những nét tinh nghịch, phá cách.
– Bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan mang phong cách trang trọng, đài các.
Câu 4 (trang 117 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Ví dụ câu tục ngữ: Thương người như thể thương thân
– Khuyên nhủ, thương yêu người khác như chính bản thân mình.
– Đây là lời khuyên, triết lí về cách sống, ứng xử trong quan hệ giữa con người với con người. Lời khuyên và triết lí sống ở đây đầy giá trị nhân văn.