Bài 1: Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản
1. Một số đặc điểm cơ bản về bản đồ
– Một số khái niệm cơ bản:
+ Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ một phần hay toàn bộ Trái Đất lên mặt phẳng, trên cơ sở toán học nhằm thể hiện các hiện tượng địa lí từ mặt đất lên mặt phẳng thông qua hệ thống các kí hiệu riêng có chọn lọc.
+ Phép chiếu hình bản đồ là cách biểu thị mặt cong của Trái Đất lên một mặt phẳng để mỗi điểm trên mặt cong tương ứng với một điểm trên mặt phẳng.
– Các thành lập bản đồ: Để thành lập bản đồ người ta phải dùng các phép chiếu hình bản đồ để thể hiện Trái Đất hoặc một châu lục, một quốc gia vùng lãnh thổ nào đó lên bản đồ.
2. Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản
– Ứng với mỗi dạng bản đồ người ta dùng một phép chiếu hình bản đồ tương ứng để thành lập, có phép chiếu thành lập bản đồ chính xác về diện tích, có phép chiếu hình thành lập bản đồ chính xác về hình dạng lãnh thổ.
– Có 3 phép chiếu hình bản đồ cơ bản là: Phép chiếu phương vị, phép chiếu hình nón và phép chiếu hình trụ.
2.1. Phép chiếu phương vị
– Khái niệm: Phép chiếu phương vị là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt cầu lên mặt phẳng.
– Cách thể hiện: Vị trí tiếp xúc khác nhau có phép chiếu phương vị khác nhau: có 3 phép chiếu phương vị đó là: Phép chiếu phương vị đứng, phép chiếu phương vị ngang và phép chiếu phương vị nghiêng.
Hình 1.1. Phép chiếu phương vị
Hình 1.2. Phép chiếu phương vị đứng
2.2. Phép chiếu hình nón
– Khái niệm: Phép chiếu hình nón là cách thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của địa cầu lên mặt chiếu là mặt hình nón.
– Cách thể hiện: Vị trí tiếp xúc của hình nón khác nhau có các phép chiếu hình nón khác nhau. Có 3 phép chiếu hình nón đó là: Phép chiếu hình nón đứng, phép chiếu hình nón ngang và phép chiếu hình nón nghiêng.
Hình 1.3. Phép chiếu hình nón
Hình 1.4. Phép chiếu hình nón đứng
2.3. Phép chiếu hình trụ
– Khái niệm: Phép chiếu hình trụ thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt cầu lên mặt chiếu là hình trụ.
– Cách thể hiện: Tùy theo vị trí tiếp xúc của hình trụ với quả cầu, có các phép chiếu hình trụ khác nhau. Có 3 phép chiếu hình trụ, đó là: Phép chiếu hình trụ đứng, phép chiếu hình trụ ngang và phép chiếu hình trụ nghiêng.
Hình 1.5. Phép chiếu hình trụ
Hình 1.6. Phép chiếu hình trụ đứng
2.4. Đặc điểm các phép chiếu hình trụ, phương vị và hình nón đứng
