https://dashboard.mempawahkab.go.id/wp-content/plugins/ https://www.kungfuology.com/mt-static/ https://pgsd.fkip.unsulbar.ac.id/wp-content/server/https://www.kungfuology.com/home/plugins/ https://land.ubiz.ua/assets/img/ https://sentraki.polimarin.ac.id/js/slot-dana/ https://qml.cvc.uab.es/responsivl/slot-gacor/ https://sentraki.polimarin.ac.id/public/js/ https://fh.uki.ac.id/nul/slot-pulsa/ https://ncc.potensi-utama.ac.id/wp-content/plugins/ https://pgsd.fkip.unsulbar.ac.id/wp-includes/qris/ https://aktasidangmd.gkjw.or.id/aset/css/ https://simpenmas.untirta.ac.id/plugins/slot-dana/
{"id":29026,"date":"2018-04-28T16:17:10","date_gmt":"2018-04-28T09:17:10","guid":{"rendered":"https:\/\/lop12.edu.vn\/?p=29026"},"modified":"2018-04-28T16:17:10","modified_gmt":"2018-04-28T09:17:10","slug":"phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/","title":{"rendered":"Ph\u1ea7n M\u1ed9t – Ch\u01b0\u01a1ng I – B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)"},"content":{"rendered":"

Tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e2u h\u1ecfi\u00a0in nghi\u00eang<\/i>\u00a0gi\u1eefa b\u00e0i<\/b><\/p>\n

(trang 28 sgk L\u1ecbch S\u1eed 11):<\/b>\u00a0–\u00a0H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y nh\u1eefng cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh ti\u00eau bi\u1ec3u ch\u1ed1ng th\u01b0c d\u00e2n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi.<\/i><\/p>\n

Tr\u1ea3 l\u1eddi:<\/b><\/p>\n

\u0110\u1eb7c bi\u1ec7t v\u00e0o nh\u1eefng n\u0103m 70, 80 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ec9 XIX, sau khi ho\u00e0n th\u00e0nh k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc t\u01b0 b\u1ea3n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111ua nhau x\u00e2u x\u00e9 ch\u00e2u Phi.<\/p>\n

N\u0103m 1882, sau cu\u1ed9c c\u1ea1nh tranh quy\u1ebft li\u1ec7t v\u1edbi Ph\u00e1p, Anh \u0111\u1ed9c chi\u1ebfm Ai C\u1eadp, ki\u1ec3m so\u00e1t k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea. Ti\u1ebfp \u0111\u00f3, Anh chi\u1ebfm Nam Phi, T\u00e2y Ni-gi\u00ea-ri-a, B\u1edd Bi\u1ec3n V\u00e0ng, Gam-bi-a (T\u00e2y Phi), K\u00ea-ni-a, U-gan-\u0111a, X\u00f4-ma-li, \u0110\u00f4ng-xu-\u0111\u0103ng, m\u1ed9t ph\u1ea7n \u0110\u00f4ng Phi\u2026<\/p>\n

Ph\u00e1p \u0111\u1ee9ng th\u1ee9 hai trong vi\u1ec7c x\u00e2m chi\u1ebfm thu\u1ed9c \u0111\u1ecba ch\u00e2u Phi (sau Anh) g\u1ed3m m\u1ed9t ph\u1ea7n T\u00e2y Phi, mi\u1ec1n X\u00edch \u0111\u1ea1o ch\u00e2u Phi, Ma-\u0111a-ga-xca, m\u1ed9t ph\u1ea7n X\u00f4-ma-li, An-gi\u00ea-ri, Tuy-ni-di, Xa-ha-ra.<\/p>\n

\u0110\u1ee9c chi\u1ebfm Ca-m\u01a1-run, T\u00f4-g\u00f4, T\u00e2y Nam Phi, Tan-da-ni-a.<\/p>\n

B\u1ec9 l\u00e0m ch\u1ee7 ph\u1ea7n l\u1edbn C\u00f4ng-g\u00f4.<\/p>\n

B\u1ed3 \u0110\u00e0o Nha gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c M\u00f4-d\u0103m \u2013b\u00edch, \u0102ng-go-la v\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n Ghi-n\u00ea.<\/p>\n

\u0110\u1ebfn \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX, vi\u1ec7c ph\u00e2n chia thu\u1ed9c \u0111\u1ecba gi\u1eefa c\u00e1c \u0111\u1ebf qu\u1ed1c \u1edf ch\u00e2u Phi c\u0103n b\u1ea3n \u0111\u00e3 ho\u00e0n th\u00e0nh.<\/p>\n

Ch\u1ebf \u0111\u1ed9 cai tr\u1ecb h\u00e0 kh\u1eafc c\u1ee7a ch\u1ee7 ngh\u0129a th\u1ef1c d\u00e2n \u0111\u00e3 l\u00e0m b\u00f9ng l\u00ean ng\u1ecdn l\u01b0\u1ea3 \u0111\u1ea5u tranh gi\u00e0nh \u0111\u1ed9c l\u1eadp c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi.<\/p>\n

\u1ede An-gi\u00ea-ri, cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a c\u1ee7a \u00c1p-\u0111en Ca-\u0111e k\u00e9o d\u00e0i t\u1eeb n\u0103m 1830 \u0111\u1ebfn n\u0103m 1847 thu h\u00fat \u0111\u00f4ng \u0111\u1ea3o nh\u00e2n d\u00e2n tham gia \u0111\u1ea5u tranh. Th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p ph\u1ea3i m\u1ea5t h\u00e0ng ch\u1ee5c n\u0103m m\u1edbi chinh ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc n\u00e0y.<\/p>\n

\u1ede Ai C\u1eadp, n\u0103m 1879, m\u1ed9t s\u1ed1 tri th\u1ee9c v\u00e0 s\u0129 quan y\u00eau n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 th\u00e0nh l\u1eadp t\u1ed5 ch\u1ee9c ch\u00ednh tr\u1ecb b\u00ed m\u1eadt \u201cAi C\u1eadp tr\u1ebb\u201d, \u0111\u1ec1 ra nh\u1eefng c\u1ea3i c\u00e1ch mang t\u00ednh ch\u1ea5t t\u01b0 s\u1ea3n, do \u0110\u1ea1i t\u00e1 \u00c1t-m\u00e9t A-ra-bi l\u00e3nh \u0111\u1ea1o. C\u00e1c n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebf qu\u1ed1c ph\u1ea3i can thi\u1ec7p m\u1ea1nh m\u1edbi ng\u0103n ch\u1eb7n \u0111\u01b0\u1ee3c cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh y\u00eau n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n Ai C\u1eadp (1882).<\/p>\n

\u1ede Xu-\u0111\u0103ng, ngay t\u1eeb n\u0103m 1882 th\u1ef1c d\u00e2n Anh \u0111\u00e3 v\u1ea5p ph\u1ea3i s\u1ef1 kh\u00e1ng c\u1ef1 m\u1ea1nh m\u1ebd c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u1ee7a nh\u00e0 truy\u1ec1n gi\u00e1o tr\u1ebb Mu-ha-m\u00e9t \u00c1t m\u00e9t. N\u0103m 1898, th\u1ef1c d\u00e2n Anh \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebf qu\u1ed1c kh\u00e1c gi\u00fap \u0111\u1ee1, bao v\u00e2y Xu-\u0111\u0103ng, g\u00e2y ra m\u1ed9t cu\u1ed9c th\u1ea3m s\u00e1t \u0111\u1eabm m\u00e1u; phong tr\u00e0o \u0111\u1ea5u tranh \u1edf \u0111\u00e2y th\u1ea5t b\u1ea1i.<\/p>\n

N\u1ed5i b\u1eadt trong cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi ch\u1ed1ng th\u1ef1c d\u00e2n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y l\u00e0 cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn ch\u1ed1ng ngo\u1ea1i x\u00e2m c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n \u00ca-ti-\u00f4-pi-a. N\u0103m 1889, th\u1ef1c d\u00e2n I-ta-li-a ti\u1ebfn s\u00e2u v\u00e0o n\u1ed9i \u0111\u1ecba, \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm m\u1ed9t s\u1ed1 v\u00f9ng \u1edf \u00ca-ti-\u00f4-pi-a, nh\u01b0ng ch\u00fang \u0111\u00e3 v\u1ea5p ph\u1ea3i s\u1ef1 kh\u00e1ng c\u1ef1 quy\u1ebft li\u1ec7t c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n. Ng\u00e0y 1-3-1896, qu\u00e2n I-ta-li-a th\u1ea3m b\u1ea1i \u1edf A-dua. Qu\u00e2n \u0111\u1ed9i \u00ca-ti-\u00f4-pi-a m\u1eb7c d\u00f9 b\u1ecb t\u1ed5n th\u1ea5t n\u1eb7ng, song \u0111\u00e3 b\u1ea3o v\u1ec7 \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1ec1n \u0111\u1ed9c l\u1eadp c\u1ee7a T\u1ed5 qu\u1ed1c. C\u00f9ng v\u1edbi \u00ca-ti-\u00f4-pi-a, L\u00ea-bi-ri-a l\u00e0 n\u01b0\u1edbc gi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ed9c l\u1eadp \u1edf ch\u00e2u l\u1ee5c n\u00e0y tr\u01b0\u1edbc s\u1ef1 x\u00e2m chi\u1ebfm c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc th\u1ef1c d\u00e2n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2u h\u1ed3i cu\u1ed1i th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX.<\/p>\n

Nh\u00ecn chung, phong tr\u00e0o \u0111\u1ea5u tranh ch\u1ed1ng th\u1ef1c d\u00e2n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi tuy di\u1ec5n ra s\u00f4i n\u1ed5i, th\u1ec3 hi\u1ec7n tinh th\u1ea7n y\u00eau n\u01b0\u1edbc, nh\u01b0ng do tr\u00ecnh \u0111\u1ed9 t\u1ed5 ch\u1ee9c th\u1ea5p, l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng ch\u00eanh l\u1ec7ch, n\u00ean b\u1ecb th\u1ef1c d\u00e2n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111\u00e0n \u00e1p. Cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh gi\u1ea3i ph\u00f3ng d\u00e2n t\u1ed9c \u1edf ch\u00e2u Phi v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c ph\u00e1t tri\u1ec3n trong th\u1ebf k\u1ec9 XX.<\/p>\n

(trang 30 sgk L\u1ecbch S\u1eed 11):<\/b>\u00a0–\u00a0D\u1ef1a v\u00e0o l\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ed3 (h\u00ecnh 13), h\u00e3y n\u00eau k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh gi\u00e0nh \u0111\u1ed9c l\u1eadp \u1edf khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XIX<\/i><\/p>\n

Tr\u1ea3 l\u1eddi:<\/b>Sau khi gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ed9c l\u1eadp, nhi\u1ec1u n\u01b0\u1edbc M\u0129-Latinh \u0111\u00e3 c\u00f3 nh\u1eefng b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn b\u1ed9 v\u1ec1 kinh t\u1ebf – x\u00e3 h\u1ed9i. Tuy nhi\u00ean, nh\u00e2n d\u00e2n khu v\u1ef1c M\u0129-Latinh c\u00f2n ph\u1ea3i ti\u1ebfp t\u1ee5c \u0111\u1ea5u tranh ch\u1ed1ng l\u1ea1i ch\u00ednh s\u00e1ch b\u00e0nh tr\u01b0\u1edbng c\u1ee7a M\u0129 \u0111\u1ed1i v\u1edbi khu v\u1ef1c n\u00e0y. N\u0103m 1823, v\u00ec mu\u1ed1n \u0111\u1ed9c chi\u1ebfm v\u00f9ng l\u00e3nh th\u1ed5 gi\u00e0u c\u00f3 n\u00e0y, M\u0129 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a ra h\u1ecdc thuy\u1ebft M\u01a1n-r\u00f4: \u201cCh\u00e2u M\u0129 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi ch\u00e2u M\u0129\u201d. \u0110\u1ebfn n\u0103m 1889, t\u1ed5 ch\u1ee9c \u201c Li\u00ean minh d\u00e2n t\u1ed9c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc c\u1ed9ng h\u00f2a ch\u00e2u M\u0129\u201d \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh l\u1eadp, g\u1ecdi t\u1eaft l\u00e0 Li\u00ean M\u0129, d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 ch\u1ec9 huy c\u1ee7a ch\u00ednh quy\u1ec1n Oq-sinh-t\u01a1n. N\u0103m 1898, M\u0129 g\u00e2y chi\u1ebfn v\u1edbi T\u00e2y Ban Nha \u0111\u1ec3 sau \u0111\u00f3 chi\u1ebfm Phi-l\u00edp-pin, Cu-ba, Pu-\u00e9c-t\u00f4 Ri-c\u00f4\u2026T\u1eeb \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX, M\u0129 \u00e1p d\u1ee5ng ch\u00ednh s\u00e1ch \u201cC\u00e1i g\u1eady l\u1edbn\u201d v\u00e0 \u201cNgo\u1ea1i giao \u0111\u1ed3ng \u0111\u00f4la\u201d \u0111\u1ec3 chi\u1ebfm Pa-na-ma (1903), \u0110\u00f4-mi-ni-ca-na, Ni-ca-ra-goa, ki\u1ec3m so\u00e1t H\u00f4n-\u0111u-r\u00e1t (1911), chi\u1ebfm Ha-i-ti (1914-1915) v\u00e0 2 l\u1ea7n \u0111em qu\u00e2n \u0111\u00e1nh M\u00ea-hi-c\u00f4 (1914 v\u00e0 1916). D\u01b0\u1edbi danh ngh\u0129a \u0111o\u00e0n k\u1ebft v\u1edbi c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ch\u00e2u M\u0129, ch\u00ednh quy\u1ec1n Oa-sinh-t\u01a1n \u0111\u00e3 kh\u1ed1ng ch\u1ebf, bi\u1ebfn khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh th\u00e0nh \u201cs\u00e2n sau\u201d c\u1ee7a \u0111\u1ebf qu\u1ed1c M\u0129.<\/p>\n

C\u00e2u h\u1ecfi (trang 30)<\/b><\/p>\n

C\u00e2u 1 (trang 30 sgk S\u1eed 11):<\/b>H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y nh\u1eefng n\u00e9t l\u1edbn c\u1ee7a l\u1ecbch s\u1eed ch\u00e2u Phi th\u1ebf k\u1ec9 XIX \u2014 \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX<\/p>\n

L\u1eddi gi\u1ea3i:<\/b><\/p>\n

– Qu\u00e1 tr\u00ecnh x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a th\u1ef1c d\u00e2n ch\u00e2u \u00c2u, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 sau khi ho\u00e0n th\u00e0nh k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea.<\/p>\n

– Phong tr\u00e0o \u0111\u1ea5u tranh gi\u1ea3i ph\u00f3ng d\u00e2n t\u1ed9c di\u1ec5n ra quy\u1ebft li\u1ec7t.<\/p>\n

– H\u1ea1n ch\u1ebf, \u00fd ngh\u0129a c\u1ee7a phong tr\u00e0o \u0111\u1ea5u tranh.<\/p>\n

C\u00e2u 2 (trang 30 sgk S\u1eed 11):<\/b>L\u1eadp ni\u00ean bi\u1ec3u qu\u00e1 tr\u00ecnh \u0111\u1ea5u tranh gi\u00e0nh \u0111\u1ed9c l\u1eadp c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n M\u0129 Latinh \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XIX theo th\u1ee9 t\u1ef1: th\u1eddi gian, t\u00ean n\u01b0\u1edbc, n\u0103m gi\u00e0nh \u0111\u1ed9c l\u1eadp<\/p>\n

L\u1eddi gi\u1ea3i:<\/b><\/p>\n\n\n\n\n\n
Th\u1eddi gian<\/td>\nT\u00ean n\u01b0\u1edbc<\/td>\nN\u0103m gi\u00e0nh \u0111\u1ed9c l\u1eadp<\/td>\n<\/tr>\n
Cu\u1ed1i XVIII<\/td>\n\u1ede Haiti b\u00f9ng n\u1ed5 cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh (1791) ch\u1ed1ng Ph\u00e1p d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u1ee7a T\u00fat-xanh Lu-v\u00e9c-tuy-a.<\/td>\n– N\u0103m 1803 th\u1eafng l\u1ee3i .<\/p>\n

– Haiti th\u00e0nh n\u01b0\u1edbc c\u1ed9ng h\u00f2a da \u0111en \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u1edf Nam M\u0129.<\/p>\n

– C\u1ed5 v\u0169 phong tr\u00e0o \u0111\u1ea5u tranh \u1edf M\u0129 La-tinh.<\/td>\n<\/tr>\n

20 n\u0103m \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX<\/td>\n+M\u00ea hi c\u00f4+ \u00c1chentina<\/p>\n

+ Urugoay<\/p>\n

+ Paragoay<\/p>\n

+ Braxin<\/p>\n

+ P\u00ea-ru<\/p>\n

+ Col\u00f4mbia<\/p>\n

+ Ecua\u0111o<\/td>\n

1821<\/p>\n

1816<\/p>\n

1828<\/p>\n

1811<\/p>\n

1822<\/p>\n

1821<\/p>\n

1830<\/p>\n

1830<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n

 <\/p>\n

C\u00e2u 3 (trang 30 sgk S\u1eed 11):<\/b>Ch\u00ednh s\u00e1ch b\u00e0nh tr\u01b0\u1edbng c\u1ee7a M\u0129 \u0111\u1ed1i v\u1edbi khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh bi\u1ec3u hi\u1ec7n nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o?<\/p>\n

L\u1eddi gi\u1ea3i:<\/b><\/p>\n

– N\u0103m 1933, T\u1ed5ng th\u1ed1ng M\u0129 F. Ru – d\u01a1 – ven \u0111\u01b0a ra ch\u00ednh s\u00e1ch “l\u00e1ng gi\u1ec1ng th\u00e2n thi\u1ec7n” m\u1edf \u0111\u1ea7u th\u1eddi k\u00ec th\u1ef1c d\u00e2n m\u1edbi \u1edf M\u0129 la tinh.<\/p>\n

– Sau chi\u1ebfn tranh th\u1ebf gi\u1edbi th\u1ee9 2, v\u1edbi \u01b0u th\u1ebf v\u1ec1 qu\u00e2n s\u1ef1, M\u0129 \u0111\u00e3 t\u00ecm c\u00e1ch bi\u1ebfn M\u0129 la tinh th\u00e0nh “s\u00e2n sau” c\u1ee7a m\u00ecnh. M\u0129 g\u00e2y s\u1ee9c \u00e9p bu\u1ed9c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc M\u0129 la tinh ch\u1ea5p nh\u1eadn k\u1ebf ho\u1ea1ch “C\u00f4 – lay – t\u01a1n” – c\u00f2n g\u1ecdi l\u00e0 “hi\u1ebfn ch\u01b0\u01a1ng kinh t\u1ebf c\u1ee7a Ch\u00e2u M\u0129” v\u1edbi n\u1ed9i dung t\u1ef1 do bu\u00f4n b\u00e1n, \u0111\u1ea7u t\u01b0, m\u1edf x\u00ed nghi\u1ec7p, t\u1ea1o \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n cho t\u01b0 b\u1ea3n M\u0129 x\u00e2m nh\u1eadp r\u1ed9ng r\u00e3i v\u00e0o c\u00e1c n\u01b0\u1edbc M\u0129 la tinh.<\/p>\n

– M\u0129 \u00e9p c\u00e1c n\u01b0\u1edbc M\u0129 la tinh tham gia h\u00e0ng lo\u1ea1t c\u00e1c hi\u1ec7p \u01b0\u1edbc qu\u00e2n s\u1ef1 v\u1edbi s\u1ef1 kh\u1ed1ng ch\u1ebf ch\u1eb7t ch\u1ebd c\u1ee7a M\u0129 nh\u01b0 Hi\u1ec7p \u01b0\u1edbc ph\u00f2ng th\u1ee7 chung T\u00e2y b\u00e1n c\u1ea7u (1947), Hi\u1ec7p \u01b0\u1edbc qu\u00e2n s\u1ef1 tay \u0111\u00f4i (1952), hi\u1ec7p \u01b0\u1edbc ch\u1ed1ng c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng (1954)…<\/p>\n

– Do ch\u00ednh s\u00e1ch c\u1ee7a M\u0129, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc M\u0129 la tinh tuy h\u00ecnh th\u1ee9c l\u00e0 c\u00e1c n\u01b0\u1edbc c\u1ed9ng h\u00f2a \u0111\u1ed9c l\u1eadp, nh\u01b0ng th\u1ef1c t\u1ebf l\u00e0 thu\u1ed9c \u0111\u1ecba ki\u1ec3u m\u1edbi c\u1ee7a M\u0129.<\/p>\n

=> T\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u n\u00f3i tr\u00ean ch\u00ednh l\u00e0 nh\u1eefng ch\u00ednh s\u00e1ch bi\u1ec3u hi\u1ec7n s\u1ef1 b\u00e0nh tr\u01b0\u1edbng c\u1ee7a M\u0129 v\u1edbi c\u00e1c n\u01b0\u1edbc M\u0129 la tinh. Sau n\u00e0y, \u1edf M\u0129 la tinh d\u00e2y l\u00ean phong tr\u00e0o d\u00e2n ch\u1ee7 ch\u1ed1ng \u0111\u1ebf qu\u1ed1c v\u00e0 c\u00f3 giai \u0111o\u1ea1n \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00ed nh\u01b0 “l\u1ee5c \u0111\u1ecba b\u00f9ng ch\u00e1y”.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e2u h\u1ecfi\u00a0in nghi\u00eang\u00a0gi\u1eefa b\u00e0i (trang 28 sgk L\u1ecbch S\u1eed 11):\u00a0–\u00a0H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y nh\u1eefng cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh ti\u00eau bi\u1ec3u ch\u1ed1ng th\u01b0c d\u00e2n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi. Tr\u1ea3 l\u1eddi: \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t v\u00e0o nh\u1eefng n\u0103m 70, 80 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ec9 XIX, sau khi ho\u00e0n th\u00e0nh k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc t\u01b0 b\u1ea3n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111ua […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_mi_skip_tracking":false,"tdm_status":"","tdm_grid_status":""},"categories":[1329],"tags":[1457,1458],"yoast_head":"\nPh\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)<\/title>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"en_US\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Ph\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e2u h\u1ecfi\u00a0in nghi\u00eang\u00a0gi\u1eefa b\u00e0i (trang 28 sgk L\u1ecbch S\u1eed 11):\u00a0–\u00a0H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y nh\u1eefng cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh ti\u00eau bi\u1ec3u ch\u1ed1ng th\u01b0c d\u00e2n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi. Tr\u1ea3 l\u1eddi: \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t v\u00e0o nh\u1eefng n\u0103m 70, 80 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ec9 XIX, sau khi ho\u00e0n th\u00e0nh k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc t\u01b0 b\u1ea3n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111ua […]\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Lop12.edu.vn - C\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng h\u1ecdc sinh l\u1edbp 12 l\u1edbn nh\u1ea5t t\u1ea1i Vi\u1ec7t Nam\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2018-04-28T09:17:10+00:00\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"H\u00e0 Trang\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Written by\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"H\u00e0 Trang\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Est. reading time\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"9 minutes\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/\",\"url\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/\",\"name\":\"Ph\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/#website\"},\"datePublished\":\"2018-04-28T09:17:10+00:00\",\"dateModified\":\"2018-04-28T09:17:10+00:00\",\"author\":{\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/2da855e5d06b553ac0065157cc261a45\"},\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"en-US\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Home\",\"item\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Ph\u1ea7n M\u1ed9t – Ch\u01b0\u01a1ng I – B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/#website\",\"url\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/\",\"name\":\"Lop12.edu.vn - C\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng h\u1ecdc sinh l\u1edbp 12\",\"description\":\"\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"en-US\"},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/2da855e5d06b553ac0065157cc261a45\",\"name\":\"H\u00e0 Trang\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"en-US\",\"@id\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/545a8100db1147f314111301d261dc33?s=96&d=mm&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/545a8100db1147f314111301d261dc33?s=96&d=mm&r=g\",\"caption\":\"H\u00e0 Trang\"},\"url\":\"https:\/\/lop12.edu.vn\/author\/trangvth2\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Ph\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/","og_locale":"en_US","og_type":"article","og_title":"Ph\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)","og_description":"Tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e2u h\u1ecfi\u00a0in nghi\u00eang\u00a0gi\u1eefa b\u00e0i (trang 28 sgk L\u1ecbch S\u1eed 11):\u00a0–\u00a0H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y nh\u1eefng cu\u1ed9c \u0111\u1ea5u tranh ti\u00eau bi\u1ec3u ch\u1ed1ng th\u01b0c d\u00e2n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n ch\u00e2u Phi. Tr\u1ea3 l\u1eddi: \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t v\u00e0o nh\u1eefng n\u0103m 70, 80 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ec9 XIX, sau khi ho\u00e0n th\u00e0nh k\u00eanh \u0111\u00e0o Xuy-\u00ea, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc t\u01b0 b\u1ea3n ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111ua […]","og_url":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/","og_site_name":"Lop12.edu.vn - C\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng h\u1ecdc sinh l\u1edbp 12 l\u1edbn nh\u1ea5t t\u1ea1i Vi\u1ec7t Nam","article_published_time":"2018-04-28T09:17:10+00:00","author":"H\u00e0 Trang","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Written by":"H\u00e0 Trang","Est. reading time":"9 minutes"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/","url":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/","name":"Ph\u1ea7n M\u1ed9t - Ch\u01b0\u01a1ng I - B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)","isPartOf":{"@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/#website"},"datePublished":"2018-04-28T09:17:10+00:00","dateModified":"2018-04-28T09:17:10+00:00","author":{"@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/2da855e5d06b553ac0065157cc261a45"},"breadcrumb":{"@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/#breadcrumb"},"inLanguage":"en-US","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/phan-mot-chuong-i-bai-5-chau-phi-va-khu-vuc-mi-latinh-the-ki-xix-dau-the-ki-xx\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Home","item":"https:\/\/lop12.edu.vn\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Ph\u1ea7n M\u1ed9t – Ch\u01b0\u01a1ng I – B\u00e0i 5: Ch\u00e2u Phi v\u00e0 khu v\u1ef1c M\u0129 Latinh (Th\u1ebf k\u1ec9 XIX-\u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ec9 XX)"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/#website","url":"https:\/\/lop12.edu.vn\/","name":"Lop12.edu.vn - C\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng h\u1ecdc sinh l\u1edbp 12","description":"","potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/lop12.edu.vn\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"en-US"},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/2da855e5d06b553ac0065157cc261a45","name":"H\u00e0 Trang","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"en-US","@id":"https:\/\/lop12.edu.vn\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/545a8100db1147f314111301d261dc33?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/545a8100db1147f314111301d261dc33?s=96&d=mm&r=g","caption":"H\u00e0 Trang"},"url":"https:\/\/lop12.edu.vn\/author\/trangvth2\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/29026"}],"collection":[{"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=29026"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/29026\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":29027,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/29026\/revisions\/29027"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=29026"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=29026"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/lop12.edu.vn\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=29026"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}